قبرستان تاریخی سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر واقع شده و این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبرستانی که با سنگ های عمودی خاکستری و حکاکی های عجیب و غریب این سنگ ها، عنوان اولین قبرستان مسلمانان ایران را با خود یدک می کشد.

گورستان سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ باشمارهٔ ثبت ۷۸۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قبرستان تاریخی سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر واقع شده و این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبرستانی که با سنگ های عمودی خاکستری و حکاکی های عجیب و غریب این سنگ ها، عنوان اولین قبرستان مسلمانان ایران را با خود یدک می کشد.

این قبرستان با قدمتی بیش از هزار و 220سال، با نقشهای عجیب روی سنگهایش در جاده ارتباطی شهر گلوگاه در شرقی ترین نقطه استان مازندران قرار دارد.

اسم روستای سفیدچاه را گورستان اسرارآمیزش سرزبان‌ها انداخته. در منطقه گلوگاه بهشهر، تقریبا کسی نیست که چیزی از داستان‌های شگفت‌انگیز گورستان تاریخی این روستا نشنیده باشد. مردم گلوگاه از 50 پارچه آبادی دور و اطراف، مرده‌هایشان را به دوش می‌گیرند و الله‌اکبرگویان به سفیدچاه می‌آورند تا جایی در گورستان این روستا برایشان دست و پا کنند. آنها معتقدند که خاک سفید این روستا نمی‌گذارد اجساد مردگانشان بپوسد.
گورستان پرطرفدار سفیدچاه روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و کم‌کم خانه‌ها و زمین‌ها را پس‌می‌زند تا برای مردگان جا باز کند. این گورستان به‌جز خاک سفید رنگش، یک تفاوت دیگر هم با دیگر گورستان‌های ایران دارد؛ در بخش تاریخی گورستان، تقریبا تمام سنگ‌قبر‌ها بالای سر مزار متوفیان سر پا ایستاده‌اند. سنگ‌قبرهایی که هر کدام تابلوی اعلاناتی هستند برای شناساندن شخصیت فرد متوفی.

شهرت یک گورستان
گورستان هم جوار روستای سفیدچاه، با خاک سفید و سنگ قبرهای پرنقش ونگارش، این روستا را بسیار معروف کرده است. مردم این حوالی اعتقاد دارند که خاک این گورستان مرده هایشان را نمی پوساند.

نوادگان در روستا
سرشناس‌ترین اهالی گورستان روستای سفیدچاه 3 نواده امام موسی‌بن‌جعفر(ع) هستند؛ ابراهیم(ع)، منصور(ع) و عبدالرحمان(ع) که از ظلم و جور خلفای مستبد فراری شده‌اند و برای همین در این دیار مانده‌اند. از جمله دیدنی‌های مقبره‌ این 3 تن، صندوقچه‌ای چوبی است که اهالی روستا مانند چشم‌هایشان از آن محافظت می‌کنند.

در راه گورستان سپید
برای رفتن به روستای سفیدچاه، باید با قطار، وسیله شخصی یا اتومبیل کرایه‌ای به بهشهر بروید.
وسیله نقلیه شخصی: از بهشهر به بعد باید به دل جنگل‌ سرسبز بخش «یانه‌سر» بزنید تا بعد از طی 20 کیلومتر جاده پیچ‌درپیچ آسفالته، به گلوگاه برسید، بعد از گلوگاه، روستای «نیالا» در مسیرتان قرار می‌گیرد و بالاخره سفیدچاه در حاشیه جاده از راه خواهد رسید.
وسیله نقلیه عمومی: در بخش یانه‌سر، به‌جز سفیدچاه حدود 30 روستای دیگر هم هست، با این حساب در بهشهر سوار مینی‌بوس هر کدام از این روستاها که بشوید، می‌توانید با هزار و 500 تومان به سفید‌چاه و گورستانش برسید. سواری‌های دربستی برای این مسیر 20 هزار تومان می گیرند.

نقش و نگارهای گور
سنگ‌قبرهای ایستاده گورستان سفیدچاه از اسم و رسم مردگان گورستان می‌گویند؛ از شغل و کسب و کار آنها و یا حتی خلقیات و روحیه‌شان بر سینه سنگ‌قبرهای ایستاده سفید چاه این اشکال را خواهید دید:
نقوش حیوانی: از کبوتر و روباه گرفته تا خرگوش و شتر را در این گورستان خواهید دید. کبوتر، نماد پیام‌آوری، پیک ناهید و عشق است. روباه، نماد دنیایی است که فریبکار و نیرنگ‌باز است و خرگوش، نشان شخص باهوش و بادرایتی است که فریب دنیا را نمی‌خورد. میان سنگ‌قبرهای سفید چاه حتی شتر هم دیده می‌شود. شتری که لابد حکایت از کاروانی دارد و لابد متوفی، در مسیر عبور از این روستا دار فانی را وداع گفته است.
نقوش گیاهی: سرو بدون شک پرجمعیت‌ترین گیاه این گورستان است. سرو برای ما ایرانی‌ها نماد جاودانگی و فناناپذیری بوده است. گل نیلوفر نشانه‌ پاکی و تولد مجدد بوده و گل انار نماد پاکی و بی‌آلایشی.
ابزارهای کاربردی: اسباب و اثاثه نقش شده روی سنگ‌قبرها در بیشتر موارد شغل و کسب و کار شخص متوفی را بر ملا می‌کند. شمشیر، کمان، تفنگ و باروت‌دان، نشانه‌ اشخاص شجاع و جنگاور است. بر سنگ‌قبر بافند‌گان، قیچی، ماسوره و ابزار بافندگی به چشم می‌خورد و از ابزار نجاران نقش تبر، اره و مته بر سنگ قبرشان گذاشته شده‌است.
نقوش نمادین: خورشید نشانه حق‌پرستی و گرایش به بلند‌پروازی است و آینه، نماد خودشناسی و معرفت. بر سنگ قبر بانوان، شانه دو طرفه و بر سنگ قبر آقایان شانه یک طرفه حک شده. نقوش نمادین، بیشتر در میان سنگ‌تراشان متاخرتر که ظاهرا کم‌حوصله‌تر از حجاران صفوی بودند، رایج بود. سنگ‌تراشان در قرن 13 و 14 ساده‌پسندتر و کم‌سواد بودند و اگر به دقت میان سنگ‌قبرهای زخمی شده به قلم این سنگ‌تراشان بگردید، حتی می‌توانید از آنها غلط‌های املایی بگیرید.
نقوش تاریخی: امکان اینکه در میان آن‌همه سنگ‌قبر یک سنگ تیموری یا صفوی پیدا کنید کم است. باید بین سنگ‌های زرد رنگ ضخیم بگردید تا بلکه با یکی از آن شاهکارهای هنر سنگ‌تراشی روبه‌رو شوید. این سنگ‌ها عموما مانند محراب‌هایی هستند که با خطوط ظریف و اسلیمی‌های پر پیچ‌و‌تاب پر شده‌اند. خطوط خوشِ حک شده بر این سنگ‌ها به‌جز نام متوفی و سال درگذشت وی، شامل صلوات کبیر، احادیث، آیات و روایات می‌شوند.

آدرس : در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده

منبع : سیری در ایران